تاثیر گذر‌ترین اثر هنری مدرن دنیا، یک لگن توالت مردانه !

آیا تاکنون پیش امده است که ازیک نمایشگاه اثار تجسمی مانند نقاشی‌ و مجسم سازی  دیدن کنید و در انجا شاهد اشیاء معمولی‌ باشید که هر روز بی‌ تفاوت از کنارش میگذ شتید و هرگز فکر نمی کردید که این اشیاء میتواند یک اثر هنری باشد . مثلا تخته سنگی ، تکه چوبی ، یک چوکی  و یا هرشئ  دیگری که پذیرفتنش  به عنوان یک اثر هنری باعث شگفتی تان شود .

مارسل دوشان شاید اولین  کسی‌ بود که ابتکار اوردن اشیاء پیش پا افتاده  به نمایشگاه را مطرح نمود که هر  شئ بدون دخل و تصرف به عنوان یک اثر هنری می تواند پذیرفته شود .او در   1917 یک لگن توالت را امضاء کرد بر او نام" فواره" را نهاد وبه میوزیم هنرهای فیلادلفیا امریکا برد تا به عنوان یک شئ با ارزش هنری در معرض دید عموم قرار دهد .اما میوزیم از پذیرفتن ان امتناء ورزید و دوشان دلیل اورد که من یک هنرمندم (که به حق هم هنرمند بود ) و تشخیص داده ام که این یک شئ هنری است و باید به نمایش گذاشته شود اوهمچنان دلایل دیگری داشت که دلایل خود رااینگونه بر شمرد: 

اول ، جابجائی اشیاء از مفهومی به مفوم دیگر که این جابجائی ممکن است از متن زندگی به متن هنر باشد یا از مکان همیشگی خود منتقل شود به یک مکان هنری . مثلا یک قالینچه کهنه مادر بزرگ  منتقل شود به یک میوزیم آثار باستانی و یا تفنگچه قدیمی که در انباری خاک می خورد به دیوار مهمان خانه اویخنه شود به عنوان یک َشئ تزئینی  .

دلیل دوم این است که این تفکر و اندیشه و ذهن هنرمند است که به اشیاء ارزش میدهد اما باید همیشه از اشیاء خنثی استفاده کرد.  شرط آخر اینکه نامی که بر اثر گذاشته می شود بسیار مهم است که نام اولیه شئ را محو کند . با این تو ضیحات او توانست مسئولین نمایشگاه راراضی کند وسرانجام لگن توالت مارسل دوشان در گوشه خلوتی از نمایشگاه جای گرقت و باعث شوک همگان شد اما کمی پس از نمایش ان و بر اساس یک نظر سنجی هنری لگن  توالت  دوشان تاثیر گذارترین اثر هنری مدرن دنیا نام گرفت. در مقام دوم این نظر سنجی تابلویئ از پابلو پیکاسو متعلق به سال 1907 به نام دوشیزگان آدینیون بود و مقام سوم هم متعلق بود به تابلوی از مریلین مونرو اثر اندی وارهول ، مرلین مونرو سرشناس ترین چهره زن سینمای دهه 50 و 60 میلادی که به عنوان معروف ترین سمبل جاذبه جنسی در هالیوود شهرت داشت.

اما  چرا این لگن توالت تاثیر گذارترین اثر هنری مدرن دنیا نام گرفته و مارسل دوشان که هنرمندی سرشناس بود با این ابداع چه هدفی را دنبال میکرد؟

 مارسل دوشان هنرمند فرانسوی –امریکائی بود و از بنیانگذاران هنر مفهومی است .هنر مفهومی هنری است فکری و عقیدتی که تلاش دارد تا هنرمند نظریات خود را در قالب هنر بی پرده ابراز کند .او بر این عقیده بود که ایده هنرمند در حیقت خود هنر است و این ایده است که  ارجعیت دارد به محصول یا فر اورده هنرمند .  اندیشه های هنرمند مهم است نه اشیاء هنری وانچه که هنرمند می خواهد بیان کند. دوشان اضافه میکند که: من  بیشتر به عقاید علاقه دارم و می خواهم که حتی نقاشی هم بیشتر در خدمت فکر باشد .

امروزه دیدگاه های متفاوتی در تعریف هنر و یک اثر هنری وجود دارد تا جائی که خود هنرمندان سرشناس هم برای تعریف بسیاری از اثار هنری توافق نظر ندارند اما این  دیدگاهای متفاوت درتعریف هنر بر میگردد به پنج  قرن قبل از میلاد  یعنی 2500 سال پیش در یونان باستان،  که ارسطو و افلاطون هر کدام نظرهای جداگانه و متضاد هم داشتند ارسطو می گفت که هنرمند اگاهانه مواد و مصالح را در خدمت تولید اثر هنری به شکلی که در ذهن دارد به کار میگیرد ولی افلاطون بیان میداشت که  اگر هنرمند به جای تقلید از طبیعت در معرض الهام از ان در حالتی كاملاً ناآگاهانه قرار گيرد، ‌میتواند متجر به خلق اثری مانند نقاشی، مجسمه‌ يا شعر و موسيقی شود .پس‌ به‌ ‌ دو ديدگاه‌ متضاد  درباره‌ء خلاقيت‌ هنری در يونان‌ باستان‌ می رسیم  كه‌ يكی ادعای آگاهی و هوشياری و ديگری ادعای ناآگاهی و بیخودی هنرمند را دارد .

پس  از همان یونان باستان تا امروزه افراد مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی به هنر داشته اند  و برداشت‌های آنها از مفهوم هنر و معیارهایی که برای آثار هنری در نظر می‌گیرند، متفاوت بوده است و ایجاد و پیدایش سبکهای متفاوت و متنوع از هما ن زمان تا کنون دلیل بران است  همچنان  امروزه، عناصر جدیدی از دنیای مدرن به درون تعاریف هنری وارد شده است که نقش و هویت هنر را در دنیای معاصر دگرگون و پیچیده ساخته است. در سال 1917  دوشان توانست یک شئ اماده را از کارکرد معمول و قابل استفاده اش خارج کرده و  با قرار دادن ان  در یک موزه معتبر و امضای خود به ان شئ معمول ، تشخص هنری بدهد  . او با این کارش نه تنها باعث شگفتی و تحسین همگان شد بلکه اغازگر تحولی جدید در دنیای هنرهای تجسمی وجنبشهای هنری مانند مینی مالیسم، کانسپچوالیسم و اثار هنری پست مدرن داشت .

 اما تمام هنرمندان چون دوشان خوش شانس نبودند که هنرشان با تصورات عامه به راحتی پذیرفته شود  بلکه باید منتظر می ماندند تا هنرمندان سرشناس یا کارشناسان هنر انها را تعیید کنند و برای عامه مردم توضیح و تشریح دهند که هنرمند در پشت این اثر چه مفهومی را نهفته دارد .مثلا ارتور دانتو که یک هنرمند سرشناس بود دلیل خود را بر هنرمند بودن لگن دوشان اینگونه بیان میکند که این اثر خوصیاتی دارد که یک لگن توالت معمولی ندارد از قبیل : جسارت ، گستاخی ، شوخ طبعی...و لگن دوشان با این ویژگی هاست که مستحق نام هنر است. 

و اختتام سخن با گفته ای از دوبوفه، نقّاش فرانسوی، که میگوید : گوهر هنر، تازگی یا بدیع بودن است. بنا بر این، نگرش‌های مربوط به هنر، باید تازه و بدیع باشند. تحوّل دائم، تنها رهیافت شایسته هنر است .

برای آشنائی بیشتربا آثار و اندیشه های مارسل  دوشان به کتاب " پنجره ای گشوده بر چیزی دیگر "  و همچنان  "گفتگوی پی یر کابان" با مارسل دوشان؛ ترجمه لیلی گلستان از انتشارات فرزان؛ تهران میتوانید رجوع کنید .

آیا تاکنون پیش امده است که ازیک نمایشگاه اثار تجسمی مانند نقاشی‌ و مجسم سازی  دیدن کنید و در انجا شاهد اشیاء معمولی‌ باشید که هر روز بی‌ تفاوت از کنارش میگذ شتید و هرگز فکر نمی کردید که این اشیاء میتواند یک اثر هنری باشد . مثلا تخته سنگی ، تکه چوبی ، یک چوکی  و یا هرشئ  دیگری که پذیرفتنش  به عنوان یک اثر هنری باعث شگفتی تان شود .

مارسل دوشان شاید اولین  کسی‌ بود که ابتکار اوردن اشیاء پیش پا افتاده  به نمایشگاه را مطرح نمود که هر  شئ بدون دخل و تصرف به عنوان یک اثر هنری می تواند پذیرفته شود .او در   1917 یک لگن توالت را امضاء کرد بر او نام" فواره" را نهاد وبه میوزیم هنرهای فیلادلفیا امریکا برد تا به عنوان یک شئ با ارزش هنری در معرض دید عموم قرار دهد .اما میوزیم از پذیرفتن ان امتناء ورزید و دوشان دلیل اورد که من یک هنرمندم (که به حق هم هنرمند بود ) و تشخیص داده ام که این یک شئ هنری است و باید به نمایش گذاشته شود اوهمچنان دلایل دیگری داشت که دلایل خود رااینگونه بر شمرد: 

اول ، جابجائی اشیاء از مفهومی به مفوم دیگر که این جابجائی ممکن است از متن زندگی به متن هنر باشد یا از مکان همیشگی خود منتقل شود به یک مکان هنری . مثلا یک قالینچه کهنه مادر بزرگ  منتقل شود به یک میوزیم آثار باستانی و یا تفنگچه قدیمی که در انباری خاک می خورد به دیوار مهمان خانه اویخنه شود به عنوان یک َشئ تزئینی  .

دلیل دوم این است که این تفکر و اندیشه و ذهن هنرمند است که به اشیاء ارزش میدهد اما باید همیشه از اشیاء خنثی استفاده کرد.  شرط آخر اینکه نامی که بر اثر گذاشته می شود بسیار مهم است که نام اولیه شئ را محو کند . با این تو ضیحات او توانست مسئولین نمایشگاه راراضی کند وسرانجام لگن توالت مارسل دوشان در گوشه خلوتی از نمایشگاه جای گرقت و باعث شوک همگان شد اما کمی پس از نمایش ان و بر اساس یک نظر سنجی هنری لگن  توالت  دوشان تاثیر گذارترین اثر هنری مدرن دنیا نام گرفت. در مقام دوم این نظر سنجی تابلویئ از پابلو پیکاسو متعلق به سال 1907 به نام دوشیزگان آدینیون بود و مقام سوم هم متعلق بود به تابلوی از مریلین مونرو اثر اندی وارهول ، مرلین مونرو سرشناس ترین چهره زن سینمای دهه 50 و 60 میلادی که به عنوان معروف ترین سمبل جاذبه جنسی در هالیوود شهرت داشت.

اما  چرا این لگن توالت تاثیر گذارترین اثر هنری مدرن دنیا نام گرفته و مارسل دوشان که هنرمندی سرشناس بود با این ابداع چه هدفی را دنبال میکرد؟

 مارسل دوشان هنرمند فرانسوی –امریکائی بود و از بنیانگذاران هنر مفهومی است .هنر مفهومی هنری است فکری و عقیدتی که تلاش دارد تا هنرمند نظریات خود را در قالب هنر بی پرده ابراز کند .او بر این عقیده بود که ایده هنرمند در حیقت خود هنر است و این ایده است که  ارجعیت دارد به محصول یا فر اورده هنرمند .  اندیشه های هنرمند مهم است نه اشیاء هنری وانچه که هنرمند می خواهد بیان کند. دوشان اضافه میکند که: من  بیشتر به عقاید علاقه دارم و می خواهم که حتی نقاشی هم بیشتر در خدمت فکر باشد .

امروزه دیدگاه های متفاوتی در تعریف هنر و یک اثر هنری وجود دارد تا جائی که خود هنرمندان سرشناس هم برای تعریف بسیاری از اثار هنری توافق نظر ندارند اما این  دیدگاهای متفاوت درتعریف هنر بر میگردد به پنج  قرن قبل از میلاد  یعنی 2500 سال پیش در یونان باستان،  که ارسطو و افلاطون هر کدام نظرهای جداگانه و متضاد هم داشتند ارسطو می گفت که هنرمند اگاهانه مواد و مصالح را در خدمت تولید اثر هنری به شکلی که در ذهن دارد به کار میگیرد ولی افلاطون بیان میداشت که  اگر هنرمند به جای تقلید از طبیعت در معرض الهام از ان در حالتی كاملاً ناآگاهانه قرار گيرد، ‌میتواند متجر به خلق اثری مانند نقاشی، مجسمه‌ يا شعر و موسيقی شود .پس‌ به‌ ‌ دو ديدگاه‌ متضاد  درباره‌ء خلاقيت‌ هنری در يونان‌ باستان‌ می رسیم  كه‌ يكی ادعای آگاهی و هوشياری و ديگری ادعای ناآگاهی و بیخودی هنرمند را دارد .

پس  از همان یونان باستان تا امروزه افراد مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی به هنر داشته اند  و برداشت‌های آنها از مفهوم هنر و معیارهایی که برای آثار هنری در نظر می‌گیرند، متفاوت بوده است و ایجاد و پیدایش سبکهای متفاوت و متنوع از هما ن زمان تا کنون دلیل بران است  همچنان  امروزه، عناصر جدیدی از دنیای مدرن به درون تعاریف هنری وارد شده است که نقش و هویت هنر را در دنیای معاصر دگرگون و پیچیده ساخته است. در سال 1917  دوشان توانست یک شئ اماده را از کارکرد معمول و قابل استفاده اش خارج کرده و  با قرار دادن ان  در یک موزه معتبر و امضای خود به ان شئ معمول ، تشخص هنری بدهد  . او با این کارش نه تنها باعث شگفتی و تحسین همگان شد بلکه اغازگر تحولی جدید در دنیای هنرهای تجسمی وجنبشهای هنری مانند مینی مالیسم، کانسپچوالیسم و اثار هنری پست مدرن داشت .

 اما تمام هنرمندان چون دوشان خوش شانس نبودند که هنرشان با تصورات عامه به راحتی پذیرفته شود  بلکه باید منتظر می ماندند تا هنرمندان سرشناس یا کارشناسان هنر انها را تعیید کنند و برای عامه مردم توضیح و تشریح دهند که هنرمند در پشت این اثر چه مفهومی را نهفته دارد .مثلا ارتور دانتو که یک هنرمند سرشناس بود دلیل خود را بر هنرمند بودن لگن دوشان اینگونه بیان میکند که این اثر خوصیاتی دارد که یک لگن توالت معمولی ندارد از قبیل : جسارت ، گستاخی ، شوخ طبعی...و لگن دوشان با این ویژگی هاست که مستحق نام هنر است. 

و اختتام سخن با گفته ای از دوبوفه، نقّاش فرانسوی، که میگوید : گوهر هنر، تازگی یا بدیع بودن است. بنا بر این، نگرش‌های مربوط به هنر، باید تازه و بدیع باشند. تحوّل دائم، تنها رهیافت شایسته هنر است .

برای آشنائی بیشتربا آثار و اندیشه های مارسل  دوشان به کتاب " پنجره ای گشوده بر چیزی دیگر "  و همچنان  "گفتگوی پی یر کابان" با مارسل دوشان؛ ترجمه لیلی گلستان از انتشارات فرزان؛ تهران میتوانید رجوع کنید .

منابع :

http://www.moareknejad.com./mysit/New%20folder/Article.html_1

http://www.moareknejad.com./mysit/New%20folder/Article.html_2

http://secretgarden.blogsky.com/1388/03/14/post-509_3

Kotz, M. L. 1990. Rauschenberg, art and life. New York, H.N. Abrams.

Crow, Thomas. 1996. The Rise of the Sixties. London: Calmann and King Ltd.